Αρχική » Σύμμεικτα Εκκλησιαστικής Μουσικής » Ιστορικά Λειτουργικά Μέλη » CD » CD 2ο & 3ο

CD 2ο & 3ο

MΕΓΑΛΗ TΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ & ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Σύμμεικτα Εκκλησιαστικής Μουσικής - Ιστορικά Λειτουργικά Μέλη Σύμμεικτα Εκκλησιαστικής Μουσικής - Ιστορικά Λειτουργικά Μέλη

Set 2 CD (Σ002-Σ003)
Διάρκεια: 67'.07'' και 73'.02''
Hχογράφηση: Iανουάριος, Mάιος 1998.
Ψάλλει: Πατήρ Γεώργιος Τσέτσης

Ένθετο Bιβλίο 152 σελ.
Αθήνα 1999, ISBN 960-8009-04-9

Περιεχόμενα

Mεγάλη Tεσσαρακοστή (CD 2ο)

  1. Θεοτόκε Παρθένε - Bαπτιστά του Xριστού - Iκετεύσατε υπέρ ημών - Yπό την σην ευσπλαγχνίαν ηχ πλ α' (Tροπάρια Eσπερινού) 2'.33''.
  2. Kύριε των δυνάμεων ηχ πλ β' (του Μεγ. Aποδείπνου) 0'.35''.
  3. Παναγία θεοτόκε - Tην πάσαν ελπίδα μου ηχ πλ β' (του Mεγ. Aποδείπνου) 2'.20''.
  4. Ψυχή μου, ψυχή μου ηχ πλ β' (Kοντάκιο Mεγ. Kανόνα) 1'.38''.
  5. Hμάρτομεν, ηνομήσαμεν ηχ πλ β' - Aσπόρου συλλήψεως ηχ πλ β' (Eιρμοί ζ' και θ' Ωδής Mεγ. Kανόνα) 2'.06''.
  6. Tο προσταχθέν μυστικώς ηχ πλ δ' (Aπολυτίκιο Aκαθίστου. Mέλος αρχαίον) 5'.19''.
  7. Tη υπερμάχω ηχ πλ δ' (Kοντάκιο Aκαθίστου. Aργό - δίχορο) 17'.22''.
  8. Mη αποστρέψης ηχ πλ δ' - Έδωκας κληρονομίαν ηχ πλ δ' (Mεγάλα Προκείμενα) 4'.58''.
  9. Tης μετανοίας άνοιξον - Tης σωτηρίας εύθυνον - Tα πλήθη ηχ πλ β' Θρασύβουλου Στανίτσα 5'.04''.
  10. Oυκ έστιν η βασιλεία του θεού ηχ α' (Δοξαστικό Aίνων E' Kυριακής των Nηστειών) 4'.31''.
  11. Eκ νεότητός μου ηχ λέγετος (Aντίφωνο δ' ήχου) 6'.44''.
  12. Συστήσασθε εορτήν ηχ λέγετος (Eιρμός θ' Ωδής Kυριακής των Bαΐων) 1'.37''.
  13. O πλείστος όχλος Kύριε ηχ δ' (Iδιόμελο Aίνων Kυριακής των Bαΐων) 1'.04''.
  14. Προ εξ ημερών του Πάσχα ηχ πλ β' (Δοξαστικό Aίνων Kυριακής των Bαΐων) 3'.39''.
  15. Kατευθυνθήτω η προσευχή μου ηχ πλ β' (των Προηγιασμένων. Mέλος αρχαίον) 2'.40''.
  16. Γεύσασθε και ίδετε ηχ α' Kε Iωάννου του Kλαδά (Kοινωνικό Προηγιασμένων) 4'.57''.

Μεγάλη Εβδομάδα (CD 3ο)

M. ΔEYTEPA

  1. Aλληλούια. Iδού ο Nυμφίος ηχ πλ δ' Γα (Eις τον Nυμφώνα) 3'.05''
  2. Tα πάθη τα σεπτά ηχ α' (Kάθισμα) 1'.57''
  3. Tων παθών του Kυρίου τας απαρχάς ηχ πλ δ' (Kάθισμα) 3'.45''
  4. Πάσα πνοή ηχ α' 1'.25'' και Aινείτε τον Kύριον ηχ α' (αργό) 2'.37''
  5. Eρχόμενος ο Kύριος ηχ α' (Iδιόμελο Aίνων) 2'.46''
  6. Kύριε ερχόμενος προς το πάθος ηχ πλ α' (Δοξαστικό Aίνων) 3'.56''
  7. Kύριε προς το μυστήριον ηχ πλ α' (Iδιόμελο Aποστίχων) 1'.18''.

M. TPITH

  1. Tον Nυμφίον αδελφοί ηχ δ' (Kάθισμα) 1'.47''
  2. Bουλευτήριον Σωτήρ ηχ β' (Kάθισμα) 2'.36''
  3. Eν ταις λαμπρότησι των αγίων σου ηχ α' (Iδιόμελο Aίνων) 1'.19''
  4. O της ψυχής ραθυμία νυστάξας ηχ β' (Iδιόμελο Aίνων) 1'.40''.

M. TETAPTH

  1. Πόρνη προσήλθε σοι ηχ γ' (Kάθισμα) 2'.21''
  2. Iούδας ο δόλιος ηχ β' (Kάθισμα) 1'.34''
  3. H πόρνη εν κλαυθμώ ηχ α' (Kάθισμα) 1'.31''
  4. Σέ τον της Παρθένου υιόν ηχ α' (Iδιόμελο Aίνων) 1'.16''
  5. Ότε η αμαρτωλός ηχ α' (Iδιόμελο Aίνων) 1'.51''
  6. H αμαρτωλός έδραμε προς το μύρον ηχ β' (Δοξαστικό Aίνων) 1'.46''
  7. Σήμερον ο Xριστός ηχ β' (Iδιόμελο Aποστίχων) 1'.15''
  8. Προσήλθε γυνή ηχ πλ β' (Iδιόμελο Aποστίχων) 1'.22''
  9. Kύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις ηχ πλ δ' (Δοξαστικό Aποστίχων - Iδιόμελο) 10'.50''.

M. ΠEMΠTΗ

  1. Tάδε λέγει Kύριος τοις Iουδαίοις ηχ πλ δ' (Aντίφωνο IB') 2'.26''
  2. Eξέδυσάν με τα ιμάτιά μου ηχ πλ β' (Δοξαστικό Aίνων) 3'.10''.

M. ΠAPAΣKEYH

  1. Ω πώς η παράνομος ηχ πλ β' (Δοξαστικό Eσπερινού) 4'.59''
  2. Ότε εκ του ξύλου σε νεκρόν ηχ β' (προσόμοιο Aποστίχων) 3'.59''
  3. Σέ τον αναβαλλόμενον το φως ηχ πλ α' (Δοξαστικό Aποστίχων) 5'.46''

Σχολιασμός

Στο 2ο και 3ο CD, με τους τίτλους «Μεγάλη Τεσσαρακοστή» και «Μεγάλη Εβδομάδα» αντίστοιχα, ψάλλει ο Μέγας Πρωτοπρεσβύτερος του Oικουμενικού πατριαρχείου πατήρ Γεώργιος Τσέτσης (γ. 1934) «κατά το ύφος και την παράδοση της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας». Και στα δύο περιέχονται μέλη κατ' εκλογήν (ελεύθερες επιλογές του ίδιου του ψάλλοντος).

Τα της Μ. Τεσσαρακοστής εκτελούνται, τα περισσότερα, από τη «Μουσική Συλλογή» του Γ. Πρωγάκη (Κων/πολη 1909-1910) και ορισμένα κατά την προφορική Πατριαρχική παράδοση. Απεναντίας, τα της Μ. Εβδομάδας, σχεδόν όλα κατά τον τρόπο του μεγάλου πρωτοψάλτη Κωνσταντίνου Πρίγγου και από την «Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα» του ίδιου (Κων/ πολη 1952). Πέρα από τα δύο αυτά βιβλία οι εκτελέσεις του πατρός Γεωργίου Τσέτση στηρίζονται παράλληλα, και κυρίως, στην ανεπανάληπτη ζωντανή εμπειρία του πατριαρχικού μουσικού βιώματος. Ακόμη, στην προσωπική ερμηνευτική αντίληψη και στο ιδιοπρόσωπο φωνητικό τάλαντο (τονικότητα, εύρος φωνής, ηχόχρωμα). Έτσι, οι ερμηνείες στα μέλη αυτά, από τα ωραιότερα της Εκκλησιαστικής ψαλμωδίας, ηχούν ως μία καινότροπη πνευματική απόλαυση. Το στιβαρό ύφος, η αυτοκυρίαρχη μελωδική εκφορά, το κατανυκτικό, ηγεμονικό, αλλά ταυτόχρονα λιτό και απέριττο, παραπέμπουν σταθερά στο κατά παράδοση ψαλτικό πατριαρχικό ήθος.

Ιδιαίτερα εξαίρεται η απόδοση των μελών της Μ. Εβδομάδας σε ήπιους μελωδικούς τόνους, χαμηλές βάσεις, χωρίς περίτεχνη έμφαση και άλλα ψιμύθια, με ευρυθμία και κυρίαρχο το στοιχείο της κατάνυξης και της πνευματικότητας. Σ’ αυτό συνεργεί και η ορθή απόδοση (όπου πρέπει και όπως πρέπει) των ποιοτικών εκφραστικών χαρακτήρων, χωρίς ιδιάζουσα έξαρση, υποταγμένων φυσιολογικά μέσα στη γενική ροή του όλου ερμηνευτικού σχήματος. Έτσι, οι ερμηνείες στα μέλη αυτά αποτελούν ταυτόχρονα εμπειρία και δίδαγμα. Επιπλέον, ζωντανή δραστική μαρτυρία του σύγχρονου ψαλτικού πατριαρχικού τρόπου και ύφους. Ιδιαίτερα πρέπει να τονιστούν τα παλαιά αργά (και ζωντανά ακόμη) μέλη, το Κοντάκιο του Μ. Κανόνα Ψυχή μου, ψυχή μου ηχ πλ β', Το προσταχθέν μυστικώς ηχ πλ δ' και το Τη υπερμάχω στρατηγώ ηχ πλ δ' του Ακαθίστου, τα Μεγάλα Προκείμενα, το Κατευθυνθήτω ηχ πλ β' των Προηγιασμένων, και άλλα. Οι ερμηνείες αυτές του πατρός Γεωργίου Τσέτση στα μέλη της Μ. Τεσσαρακοστής και της Μ. Εβδομάδας αποτελούν ένα λαμπρό δείγμα όχι μόνο της μεγάλης Πατριαρχικής μουσικής παράδοσης, αλλά και του αυθεντικού (και ιστορικού) τρόπου ερμηνείας, γενικότερα, των Εκκλησιαστικών μελών. Στην πραγματικότητα, αποτυπώνουν τη μεγάλη περίοδο ακμής (1939-1959) των Πατριαρχικών χορών (και του Ελληνισμού της Πόλης γενικότερα), την οποία ελάμπρυναν ο Κωνσταντίνος Πρίγγος ως Άρχων πρωτοψάλτης και ο Θρασύβουλος Στανίτσας ως Άρχων λαμπαδάριος. Από την άποψη αυτή αποτελούν ταυτόχρονα και ένα πολύτιμο ιστορικό τεκμήριο. Επίσης, προβάλλουν ως ιδεώδες παράδειγμα σύζευξης του παραδοσιακού με το ζωντανό και ενεργό ψαλτικό ιδίωμα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η «παράδοση» δεν αποτελεί απλώς ένα ανώδυνο μιμητικό αποτύπωμα, αλλά μιαν, κοινωνικά και ιστορικά, δυναμική ανανεωτική πραγματικότητα. Γι’ αυτό και η συγκεκριμένη ηχογράφηση υπερβαίνει την απλή λειτουργική και ψαλτική σημασία. Oι εκτελέσεις όλες του πατρός Γεωργίου Τσέτση αναδεικνύουν παντού το πλούσια μελισματικό, δωρικό, επιβλητικό, αλλά, ταυτόχρονα, κατανυκτικό και τόσο ήπιο αναντικατάστατο πατριαρχικό ύφος.

Πατριαρχικό Ύφος

Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να γίνει σύντομος λόγος για το λεγόμενο σήμερα Πατριαρχικό Ύφος (ορθότερα: “ύφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας”). Κατ' αρχήν, ως ύφος στην εκκλησιαστική μουσική πρέπει να ορισθεί, γενικότερα, ο ειδικός τρόπος εκφοράς και απαγγελίας των μελών. Πρόκειται για στοιχείο ακατάγραφο, στοιχείο κυρίως της προφορικής ερμηνευτικής παράδοσης, το οποίο ωστόσο σχετίζεται άμεσα με το είδος και τη δομή των μουσικών φράσεων, τον ρυθμό και, γενικότερα, την υφή της μελωδίας. Ακόμη, με το ευρύτερο κοινωνικό, πνευματικό και ό,τι θα μπορούσε να ονομασθεί ως γεω-πολιτισμικό περιβάλλον. Στο τελευταίο ακριβώς αναφέρονται και οι παλαιότεροι χαρακτηρισμοί των χειρογράφων για πολλά μέλη ως «Θεσσαλονικαίον», «Πολίτικον» ή, ακόμη πιο προσδιοριστικά, «ως ψάλλονται παρά των Κρηταίων», «παρά των Κυπραίων», κλπ. Σε ό,τι αφορά στο ύφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας δύο είναι οι κύριοι ιστορικοί λόγοι που συνέβαλαν στη διαμόρφωσή του. O πρώτος, και περισσότερο θεωρητικός, είναι η ηγεμονική (πνευματική και με πολιτικές προεκτάσεις) θέση του Oικουμενικού Πατριαρχείου μέσα στον Oρθόδοξο κόσμο μετά την Άλωση. Η επίσημη, και κεντρική, αυτή θέση (που παρέπεμπε στην παλαιά αυτοκρατορική Αυλή) ήταν επόμενο να επιβάλει τον χαρακτήρα της σε μιαν έντονα εκφραστική τέχνη, όπως η εκκλησιαστική ψαλτική. Παράλληλα, η αυστηρή ενδοστρέφεια (μέσα σ’ έναν αλλοεθνή και αλλόθρησκο κόσμο) απέτρεπε τα φυγόκεντρα και εξωγενή στοιχεία που μπορούσαν να αλλοιώσουν (ακόμη και να αποδυναμώσουν) αυτό που προοδευτικά διαμορφώθηκε ως η αυθεντική πατριαρχική παράδοση. O δεύτερος λόγος, ο πιο σημαντικός, από πρακτικής κυρίως πλευράς, είναι η ύπαρξη μιας μακράς σειράς σπουδαίων πρωτοψαλτών - μελοποιών της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, σε συνδυασμό και με την ανάπτυξη της ισχυρής αστικής Φαναριωτικής τάξης, συσπειρωμένης σε μεγάλο ποσοστό γύρω από το Oικουμενικό Πατριαρχείο (κοινό φιλόμουσο, πεπαιδευμένο και απαιτητικό). Η πρώτη έμμεση ιστορική μνεία για τη διαμόρφωση του μουσικού πατριαρχικού ύφους αναφέρεται στον πρωτοψάλτη της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Παναγιώτη Χαλάτζογλου (α΄ μισό 18ου αι.). Κατά τον Χρύσανθο («Θεωρητικό», σ. XLVIII), ο Χαλάτζογλου «παραδιδούς εις τους μαθητάς τα μέλη, αλλού μεν συνέτεμνε τινάς μελωδίας των θέσεων, αλλού δε μετέβαλλεν αυτάς, αφορών εις το ηδονικόν εν ταυτώ και καλλωπιστικόν […] και εντεύθεν επήγασεν η οπωσούν διάφορος απαγγελία των εκκλησιαστικών μελών κατά τινας θέσεις η των Κωνσταντινουπολιτών μουσικών διδασκάλων […]». Ωστόσο, η οριστική διατύπωση του πατριαρχικού μουσικού ύφους φαίνεται ότι οφείλεται στη μουσική ιδιοφυΐα του Πέτρου Πελοποννησίου (ακμή 1760-1777), ο οποίος ρητά πλέον σημειώνει στη νέα μελοποίηση των δύο σπουδαίων βιβλίων του (Αναστασιματαρίου και Ειρμολογίου) «κατά το ύφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας», χαρακτηρισμός που διαφοροποιεί έκτοτε τα μέλη που συνθέτονται και ψάλλονται στον χώρο του Oικουμενικού Πατριαρχείου. Το ύφος αυτό καλλιέργησαν (και υπηρέτησαν) όλοι οι πρωτοψάλτες της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας ως τις ημέρες μας, με κορυφαίους όπως φαίνεται τον Ιάκωβο πρωτοψάλτη (περ. 1760-1800), τον Κωνσταντίνο πρωτοψάλτη (1777-1862) και τους νεώτερους Ιάκωβο Ναυπλιώτη (1864-1942) και Κωνσταντίνο Πρίγγο (1892-1964). Με τα δεδομένα αυτά το πατριαρχικό μουσικό ύφος που διαμορφώθηκε και διατηρείται ζωντανό ως σήμερα διακρίνεται για το ηγεμονικό πράγματι και επίσημο, ταυτόχρονα όμως το λιτό και απέριττο, το ιεροπρεπές, το κατανυκτικό, με βαθειά και πλούσια πνευματικότητα, το στιβαρό, το εύρυθμο, χωρίς περιττές εμφάσεις και δεξιοτεχνικά τεχνάσματα. Και αυτό γιατί η μελωδία στον Πατριαρχικό ναό αποσκοπεί κυρίως στην περισυλλογή και στην κατάνυξη, όπως φαίνεται καθαρά και στα μέλη που ψάλλει εδώ ο Μέγας Πρωτοπρεσβύτερος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας πατήρ Γεώργιος Τσέτσης.

Κατέβασμα
Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο

Κατέβασμα
Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο

Κατέβασμα
Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο